نارسایی قلبی
علائم نارسایی قلبی
انواع نارسایی قلبی
کسر تخلیه‌ای یا ای.اف
مراحل های مختلف نارسایی قلبی
نارسایی قلب چگونه درمان می‌شود؟
نارسایی قلب چگونه کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
شما مهمترین جزء از برنامه‌ی درمان هستید
علائم نارسایی قلبی
اگر به این بیماری مبتلا هستید ممکن هست زمان هایی وجود داشته‌باشد که علائم بیماری در شما بسیار محدود بوده یا اصلا وجود نداشته باشد. این بدان معنی نیست که شما دیگر مبتلا به نارسایی قلبی نیستید. به طور طبیعی علائم نارسایی قلبی دارای شدت و ضعف بوده و گاه تمام علامت‌ها از بین می‌روند.
به طور طبیعی نارسایی قلبی در طول زمان شدید تر می‌شود؛ که در این حالت علائم و نشانه های آن ممکن است بیشتر شود. اگر این اتفاق افتاد بسیار مهم است که پزشک خود را از وضعیت دقیق بیماری خود آگاه کنید.
علائم و نشانه های شایع نارسایی قلبی عبارتند از:
- تنگی نفس یا اشکال در تنفس.
ممکن است در زمان فعالیت فیزیکی، استراحت یا حتی زمانی که روی سطح صافی خوابیده‌اید دچار این علامت شوید. تنگی نفس زمانی اتفاق می‌افتد که مایع به داخل ریه ها پس زده شده یا بدن شما ازخون غنی از اکسیژن محروم شود. اگر شب ها با تنگی نفس از خواب بیدار می‌شوید و مجبورید بنشینید تا این حالت رفع شود، احتمالا مشکل قلبی شما جدی است و نیاز به درمان دارد. - احساس خستگی مفرط به طور خاص در پاها زمانی که درحال فعالیت هستید
زمانی که قلب شما توانایی پمپاژ مقدار کافی خون غنی از اکسیژن را به اعضای حیاتی و عضلات نداشته باشد، دچار خستگی و ضعف می‌شوید. - تجمع مایع (ورم) در مچ پاها یا شکم و به دنبال آن افزایش وزن
زمانی که کلیه های شما مقدار کافی از مایعات را در خون تصفیه نکنند، این مایع اضافی در بدن شما تجمع یافته، ورم و اضافه وزن ایجاد می‌کند. - نیاز به ادرار کردن مکرر در هنگام استراحت شبانه
- سرگیجه، غش کردن، اختلال تمرکز و گیجی
این علائم نشان دهنده‌ی نرسیدن خون کافی به مغز در اثر عدم کفایت فعالیت قلب شماست. - تپش قلب
زمانی که عضله‌ی قلب شما با نیروی کافی پمپاژ نکند، برای جبران این مسئله تعداد ضربان قلب افزایش می‌یابد تا خونرسانی به ارگان های مهم ازجمله مغز بهبود یابد. گاه قلبی که در اثرعواملی مانند حمله‌ی قلبی بزرگ شده، ضربان های غیر منظم خواهدداشت. - سرفه های خشک
سرفه‌های مربوط به نارسایی قلبی معمولا در حالت دراز کشیده و در اثر تجمع مایع در ریه ایجاد می‌شوند. - احساس پری شکم، از دست رفتن اشتها و سایر ناراحتی های گوارشی مانند حالت تهوع
درمان کردن بیماری های همراه مانند دیابت، بیماری کلیوی، کم خونی، فشار خون بالا، بیماری های تیروئید، آسم و بیماری های مزمن ریوی بسیار با اهمیت است. برخی از بیماری ها علائم مشترکی با نارسایی قلبی ایجاد می‌کنند. اگر علامت جدیدی را تجربه می‌کنید و علامت های غیر اورژانس قبلی شما درحال بدتر شدن هستند حتما پزشکتان را مطلع‌کنید.
انواع نارسایی قلبی
علل نارسایی قلبی مختلف هستند اما به دو دسته‌ی زیر تقسیم می‌شوند:
- نارسایی قلب با عملکرد کاهش یافته‌ی بطن چپ:
در این نوع از نارسایی قلبی، بطن چپ قلب بزرگ شده و توانایی انقباض کافی و موثر برای پمپاژ خون کافی به ارگان های بدن را ندارد. - نارسایی قلب با عملکرد حفظ شده‌ی بطن چپ:
در این حالت قلب به طور طبیعی منقبض می‌شود اما دیواره‌ی بطن ها ضخیم‌تر شده و انعطاف پذیری آنها کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل پر شدن بطن ها از خون در حالت استراحت با مشکل مواجه شده و به دنبال آن، خون کمتری در هر ضربان به سمت عروق پمپاژ می‌شود.
کسر تخلیه‌ای یا ای.اف
عدد کسر تخلیه‌ای یا ای.اف نشان می‌دهد که وضعیت عملکرد بطن چپ (یا بطن راست) مناسب است یا خیر. این مقدار به درصدی از خون اطلاق می‌شود که در هر ضربان از بطن چپ (که مهمترین وظیفه را در کارکرد پمپاژی قلب دارد) خارج می‌شود. کسر تخلیه توسط درصد بیان می‌شود. زمانی که مقدار آن کمتر از طبیعی باشد می‌تواند نشانگری از نارسایی قلبی به شمار رود. در بیمار مبتلا به نارسایی قلبی عدد کسر تخلیه به پزشک در مورد دانستن شدت بیماری کمک مهمی می‌کند. کسر تخلیه‌ای نرمال حدود ۵۵ تا ۶۰ درصد است.
کسر تخلیه چگونه اندازه گیری می‌شود؟
- اکوکاردیوگرافی شایع ترین راه برای به دست آوردن این عدد است
- ام آر آی قلب
- اسکن هسته‌ای قلب
چرا دانستن این عدد مهم است؟
اگر مبتلا به بیماری قلبی هستید، دانستن میزان کسر تخلیه برای شما و پزشکتان بسیار مهم است؛ زیرا می‌تواند پیش‌بینی کننده‌ی خوبی برای تعیین نوع و سیر درمان باشد. درعین حال به تیم درمان کمک می‌کند پاسخ بیماری را به درمان‌های تجویز شده بسنجند.
از پزشکتان در مورد اینکه با چه فواصلی باید تحت اندازه گیری کسرتخلیه قرار بگیرید سؤال کنید. این مقدار به طور معمول یکبار در زمان تشخیص و هربار که تغییری در وضعیت بالینی شما به‌وجود بیاید اندازه گیری می‌شود.
اعداد کسر تخلیه به چه معنا هستند؟
55 تا 70 درصد
- توانایی پمپاژ قلب: طبیعی
- وضعیت نارسا بودن قلب: عملکرد قلب نرمال است اما ممکن است نارسایی قلبی با عملکرد طبیعی بطن چپ وجود داشته‌باشد
40 تا 54 درصد
- توانایی پمپاژ قلب: کمی کمتر از طبیعی
- وضعیت نارسا بودن قلب: در این حالت خون کمتری از بطن‌ها خارج می‌شود و به همین دلیل اکسیژن کمتری در اختیار اعضای بدن قرار می‌گیرد و البته فرد ممکن است بی علامت باشد.
35 تا 39 درصد
- توانایی پمپاژ قلب: به طور متوسط کمتر از حالت طبیعی
- وضعیت نارسا بودن قلب: نارسایی متوسط
کمتر از 35 درصد
- توانایی پمپاژ قلب: به شدت کاهش یافته
- وضعیت نارسا بودن قلب: نارسایی شدید. ممکن است اختلالات ریتم شدید نیز اتفاق بیفتد و گاه هم بطن چپ و راست به طور همزمان منقبض نمی‌شوند.
قلب طبیعی
میزان طبیعی کسر تخلیه‌ی بطن چپ بین 55 تا 70 درصد است. برای مثال کسر تخلیه‌ی 65 درصد به این معناست که 65 درصد از مقدار کل خونی که درهر ضربان وارد بطن چپ شده، به سمت عروق پمپ می‌شود. این مقدار تحت تاثیر وضعیت بیماری قلبی شما و کفایت درمان‌هایی که دریافت می‌کنید، تغییر می‌کند.
- نارسایی قلب با عملکرد حفظ شده‌ی بطن چپ:
در این حالت میزان کسر تخلیه‌ی قلب شما و پمپاژ بطن چپ طبیعی است. پزشک شما با اندازه گیری میزان کسر تخلیه و ارزیابی دریچه ها و انعطاف پذیری ساختار های عضلانی قلب شما می‌تواند میزان نارسایی را تشخیص دهد. - نارسایی قلب با عملکرد کاهش یافته‌ی بطن چپ:
اگر میزان کسر تخلیه‌ی شما کمتر از 35درصد باشد، ریسک بروز عوارضی مانند اختلالات ریتم تهدید کننده‌ی حیات در شما بیشتر است. در این صورت ممکن است پزشک شما کار گذاری دستگاه شوک‌دهنده داخلی برای قلب یا گزینه های درمانی مشابه را در همراهی با دارو های مورد نیاز به شما پیشنهادکند. گزینه‌های درمانی دیگری مانند پیوند قلب هم گزینه های درمانی دیگری هستند که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. درصورتی که بیماری روی کیفیت زندگی شما اثر زیادی داشته و بیماری شما طبق نظر متخصص شدید است، از پزشکتان در مورد انتخاب‌های درمانی موجود سؤال کنید.
مراحل های مختلف نارسایی قلبی
نارسایی قلبی یک بیماری مزمن است که با گذشت زمان شدید‌تر می‌شود. چهار مرحله از نارسایی قلبی وجود دار که از قلب سالم با ریسک بالای ابتلا به نارسایی (مرحله‌ی ) تا نارسایی پیشرفته (مرحله‌ی دی) را در بر می‌گیرد و هرمرحله، برنامه درمانی مخصوصی دارد. از پزشکتان سؤال کنید که شما در کدام مرحله از نارسایی قلب هستید.
هرچه نارسایی قلب پیشرفت می‌کند، میزان خونی که به ارگان های شما پمپاژ می‌شود کاهش یافته و نارسایی به سمت مرحله‌ی بالاتری پیشرفت می‌کند. اگر نارسایی پیشرفت‌کند، امکان بازگشت آن بسیار کم خواهد بود. برای مثال بیماری که وارد مرحله‌ی «بی» از نارسایی شده در بیشتر موارد قادر نخواهد بود به مرحله‌ی «آ» بازگردد، به همین دلیل هدف درمان، صرفا جلوگیری از پیشرفت یا آهسته نمودن پیشرفت بیماری است.
برنامه‌ی درمانی همگام با تغییر هر مرحله تغییر کرده و می‌تواند شامل داروها، اصلاح سبک زندگی و دستگاه های درمانگر کارگذاری شده در قلب شما باشد. شما می‌توانید درمانی که دریافت می‌کنید را با فهرست زیر مقایسه کرده و از پزشکتان در مورد آنها اطلاعات بیشتری کسب کنید. این برنامه‌های درمانی البته ممکن است بر اساس مطالعات جدید تغییر کنند.
مرحله‌ی «آ»
این مرحله پیش‌نارسایی درنظر گرفته می‌شود و به این معنی است که شما به دلیل داشتن عوامل خطر زیر، ریسک بالایی از دچار شدن به نارسایی قلبی را دارید.
- فشارخون بالا
- دیابت
- بیماری عروق کرونری
- سندرم متابولیک
- سابقه‌ی سوء مصرف الکل
- سابقه‌ی بیماری روماتیسم قلبی
- سابقه‌ی خانوادگی بیماری عضله‌ی قلب (کاردیومیوپاتی)
- سابقه‌ی مصرف داروهایی که به قلب آسیب می‌رسانند (مانند برخی داروهای شیمی درمانی)
درمان مرحله‌ی «آ»
برنامه‌ی درمانی معمول در این مرحله عبارتست از:
- فعالیت فیزیکی منظم، فعال بودن و پیاده‌روی روزانه
- عدم مصرف سیگار
- درمان فشارخون بالا (مصرف دارو، رژیم غذایی کم سدیم و اصلاح سبک زندگی)
- درمان کلسترول بالای خون
- عدم استفاده از الکل یا سایر داروهای محرک و مخدر
- استفاده از داروها شامل مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتنسی یا مسدود کننده‌های گیرنده‌ی آنژیوتانسین دو، درصورتی که مبتلا به دیابت، فشار خون بالا و سایر اختلالات عروقی هستید.
مرحله‌ی «بی»
این مرحله به این معنی است که بطن چپ شما عملکرد غیرطبیعی دارد اما علائم و نشانه‌های نارسایی در شما بروز نکرده‌است. بیشتر بیمارانی که در مرحله‌ی «بی» به سر می‌برند، در اکوکاردیوگرافی کسر تخلیه‌ای 40 درصد یا کمتر دارند. این مرحله شامل کسانی است که به هر دلیل دچار نارسایی قلب با عملکرد کاهش یافته‌ی بطن چپ هستند.
درمان مرحله‌ی «بی»
- درمان هایی که در مرحله‌ی «آ به آنها اشاره‌شد.
- مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتانسین یا مسدود کننده های گیرنده‌ی آنژیوتانسین دو درصورتی که در مرحله‌ی قبل تجویز نشده‌باشند
- بتابلاکرها اگر دچار حمله‌ی قلبی شده‌اید و کسر تخلیه‌ی شما کمتر از 40 درصد است
- آنتاگونیست های آلدوسترون اگر دچار حمله‌ی قلبی شده‌اید یا ترکیب دیابت و کسر تخلیه کمتر از 35 درصد در شما وجود دارد (این داروها خطر افزایش اندازه‌ی قلب و کاهش عملکرد آن را کم می‌کنند)
- درمان های مداخله ای و جراحی برای اصلاح گرفتگی عروق کرونری، بیماری های دریچه‌ای یا بیماری‌های مادرزادی قلب.
مرحله‌ی «سی»
نارسایی قلبی بیماران در این مرحله تشخیص داده‌شده و درحال حاضر یا در گذشته علامت دار بوده‌است. علائم این مرحله شامل این موارد هستند:
- تنگی نفس
- خستگی مفرط
- توانایی کم برای فعالیت فیزیکی
- احساس ضعف در پاها
- بیدار شدن از خواب برای ادرار کردن به صورت ضروری
- ورم پاها و شکم
درمان این مرحله
- درمان های اشاره شده در مراحل «آ» و «بی»
- بتابلاکر (اگر تا این مرحله هنوز تجویز نشده) به منظور بهبود توانایی عضله‌ی قلب شما
- آنتاگونیست های آلدوسترون (اگر هنوز از آنها استفاده نمی‌کنید) در صورتی که گشادکننده های عروقی مانند مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتانسین یا مسدود کننده های گیرنده‌ی آنژیوتنسین دو و بتابلاکرها برای بهبود علائم شما کافی نباشند
- ترکیب هیدرالازین و نیترات درصورتی که علائم شما ادامه دارند در بعضی بیماران
- داروهایی که برای کاهش ضریان قلب به کار می‌روند درصورتی که ضربان قلب شما بیش از 70 بار در دقیقه باشد
- داروهای دیورتیک (ادرار آور) برای کسانی که با درمان های قبلی هنوز علامت دار هستند
- محدود کردن میزان سدیم دریافتی در رژیم غذایی. در مورد مقدار مجاز آن از پزشکتان سوال بپرسید
- وزن خود را روزانه پایش کنید و درصورت کاهش یا افزایش وزن بیش از 2 کیلوگرم پزشکتان را مطلع کنید
- محدودیت مصرف مایعات. در مورد مقدار مجاز آن از پزشکتان سوال بپرسید
- کارگذاشتن دستگاه ضربان ساز داخل بطنی درصورت نیاز
- کارگذاری دستگاه دفیبریلاتور (دستگاه شوک داخلی) درصورت نیاز
مرحله‌ی «دی با عملکرد کاهش یافته‌ی بطن چپ»
بیمارانی که در این مرحله هستند علائمی دارند که به درمان پاسخ خوبی نمی‌دهد و آخرین مرحله‌ی نارسایی قلبی است.
برنامه‌ی درمانی شامل این موارد است:
- درمان های اشاره شده در مراحل قبل
- بررسی از نظر امکان انجام پیوند قلب، دستگاه کمکی برای انقباض بطن ها، جراحی قلب، تزریق مداوم داروهای اینوتروپیک، درمان های تسکینی و درمان هایی که در مرحله‌ی تحقیقاتی هستند.
مراحل «سی» و «دی» با عملکرد حفظ شده‌ی بطن چپ
در این شرایط برنامه‌ی درمانی شامل موارد زیر خواهد بود:
- درمان های فهرست شده در مراحل «آ» و «بی»
- درمان دارویی بیماری هایی که می‌توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن نارسایی قلبی شوند؛ مانند دیابت، فیبریلاسیون دهلیزی، فشارخون بالا، چاقی، بیماری عروق کرونری، بیماری های ریوی مزمن، کلسترول بالا و بیماری کلیوی
- مصرف دیورتیک برای تسکین علائم
نارسایی قلب چگونه درمان می‌شود؟
درمان شما به نوع نارسایی و عامل ایجاد کننده‌ی آن بستگی دارد. مصرف دارو و تغییر سبک زندگی جزئی از برنامه‌ی درمانی تمام بیماران است. تیم درمانی شما با در نظر گرفتن وضعیت بیماریتان بهترین درمان را برای شما انتخاب خواهند کرد. در بخش بالا به تفکیک نوع نارسایی، درمان‌های مرحله توضیح داده‌شد.
نارسایی قلب چگونه کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
ممکن است حتی در صورت دریافت درمان درست و کافی، فعالیت شما به دلیل بیماری محدود شود. اما بسیاری از بیماران در این شرایط هم قادر به داشتن زندگی خوب و لذت بردن از آن هستند. وضعیت بالینی مناسب، کاملا به قدرت عضله‌ی قلب شما برای پمپاژ خون، پاسخ شما به درمان و پیگیری جدی درمان توسط شما وابسته است. خود مراقبتی (مصرف منظم داروها، فعال بودن، رژیم غذایی کم سدیم، حساس بودن نسبت به علائم و درجریان گذاشتن تیم درمان از روند بهبود یا تشدید علائم، پیگیری انجام ویزیت های مرتب) و داشتن سبک زندگی سالم از مهمترین پایه های درمان است.
ازآنجایی که نارسایی قلبی یک بیماری مزمن است باید درمورد آن مرتبا با پزشکتان و خانواده‌ی خود در ارتباط باشید و درمورد آنچه ترجیح می‌دهید به عنوان مراقبت برای شما انجام بگیرد، آگاهشان کنید. بهتر است درمورد تمایل یا عدم تمایل به دریافت گزینه های درمانی که برای افزایش طول عمر شما استفاده می‌شوند، در زمانی که توانایی آن را دارید با آنها صحبت کنید تا در دوره‌ی ناتوانی مطابق میل شما رفتار شود.
شما مهمترین جزء از برنامه‌ی درمان هستید
حفظ سلامت قلبی شما و حرکت به سوی آن به عهده‌ی خود شماست. داروهای خود را مرتب و طبق دستور تجویز شده مصرف‌کنید. رژیم غذایی کم سدیم داشته باشید. نسبت به تغییرات وزنتان حساس باشید. سبک زندگی سالمی داشته باشید. پیگیر انجام ویزیت های مرتب باشید و تیم درمان را از وضعیت دقیق علائم خود آگاه کنید. اگر سوال یا ابهامی در مورد هرکدام از اجزای برنامه درمانیتان دارید از تیم درمانی یا پزشکتان اطلاعات بگیرید.
ترجمه: دکتر اشکان یحیوی
ویرایش و تصحیح: دکتر حسن ریاحی
آخرین به روز رسانی: تابستان ۱۳۹۷