تاریخ مصرف نوشته‌شده روی جعبه ها

دکتر حسن ریاحی - دکتر رضا قنواتی

روی جعبه داروها هم مثل بسیاری دیگر از محصولات، تاریخ مصرف نوشته‌شده و افراد معمولا آن را چک می‌کنند. و چه بسیار داروهایی که در کمد داروها در خانه برای مدت زیادی باقی می‌مانند و از تاریخ مصرف خود می‌گذرند و بعد دور انداخته می‌شوند.
نکته اول مهمی که باید به خاطر داشت این است که این تاریخ مصرف مانند تاریخ مصرف شیر نیست که اگر از آن بگذرد، فاسد باشد و خوردنش سمی. معنی تاریخ مصرف، بر اساس قانونی که سازمان غذا و داروی آمریکا در سال۱۹۷۹ الزام‌کرد،‌ این است که تا آن زمان شرکت سازنده، کارآیی و ملاحظات عوارض آن را گارانتی کرده‌است که این زمان معمولا بین ۱ تا ۵ سال است. اما با توجه به اینکه دور انداختن داروها بعد از آن تاریخ مصرف، به صورت کلان برای کشورها هزینه زیادی داشت، خود سازمان غذا و دارو، مطالعات مختلفی را انجام‌داد. از جمله مطالعه‌ای روی حدود سه هزار داروی مختلف و دیده شد که حدود نود درصد داروها، حتی یک سال بعد از تاریخ مصرفشان، بیش از نود درصد، کارایی داشتند. البته یادمان باشد که این داروها همه در شرایط مناسب نگهداری شده‌بودند. در مطالعه جدید دیگری روی حدود پانزده نوع دارو که حدود بیست تا چهل سال از تاریخ مصرف آنها می‌گذشت، با آنالیز دقیق مواد آنها دیده‌شد که حدود نود درصد آنها حداقل نود درصد هنوز کارآیی لازم را داشتند. در آن مطالعه البته دو استثنای مهم، استامینوفن و آسپیرین بود. یعنی یادمان باشد این مطلب، یعنی کارایی قابل قبول دارو بعد از تاریخ مصرف، درباره همه داروها درست نیست
کوتاه کلام اینکه، اولا داروی تاریخ مصرف گذشته مانند شیر فاسد نیست. تنها استثنای آن در تاریخ، نوعی از تتراسایکلین قدیمی بوده که حالا دیگر در بازار دنیا تقریبا نیست. نکته بعد اینکه بیشتر قرص‌ها و کپسول‌ها معمولا هیچ مشکلی ندارند و حتی بعد از گذشتن تاریخ مصرف، می‌توان آنها را مصرف‌کرد. درباره شربت‌ها و داروهای محلول مانند قطره‌های چشمی البته، داستان متفاوت است و به خصوص اگر تغییر رنگ داده‌باشند یا کدر شده باشند، بهتر است دور ریخته‌شوند.
آنچه نوشته‌شد برگرفته از مقاله‌ای است جالب از مداسکیپ با این عنوان، که کل آن هم خواندنی است
‏Are Drug Expiration Dates a Myth

روی جعبه داروها هم مثل بسیاری دیگر از محصولات، تاریخ مصرف نوشته‌شده است