برون‌ده قلبی چیست؟
برون‌ده قلبی چیست؟
چه زمانی بررسی برون‌ده قلبی اهمیت پیدا میکند؟
علائم کاهش برون‌ده قلبی
نحوه محاسبه برون‌ده قلبی
نتایج و تفسیر برون‌ده قلبی
عوامل موثر بر برون‌ده قلبی
راه کارها برای بهبود برون‌ده قلبی
برون‌ده قلبی چیست؟
برون‌ده قلبی همان مقدار خونی است که قلب شما در واحد زمان پمپ میکند و نمایانگر قدرت و سلامت قلب شماست. اندازه‌گیری برون‌ده قلبی به پزشک در تشخیص بیماری‌های قلبی و یا کارآمدی نحوه درمان بیمار کمک میکند. شیوه‌های متفاوتی برای اندازه گیری این مقدار وجود دارد که برخی از آنها ساده و سرپایی و برخی پیشرفته‌تر هستند.
این مقدار را با معادله زیر قابل محاسبه است:
(حجم ضربه ای) ضرب‌در (تعداد ضربان قلب در یک دقیقه)
حجم ضربه ای مقدار خونی است که قلب در طی یک ضربان به سمت عروق بزرگ بدن پمپ میکند. این مقدار، به قدرت انقباض عضله قلب بستگی دارد و نسبت به اینکه فرد در حالت استراحت و یا فعالیت فیزیکی باشد، کم و زیاد میشود.
ضربان قلب معمولا با توجه به فعالیت فیزیکی و یا استراحت بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه متغیر است.
در زمان ورزش و فعالیت‌های فیزیکی بدن به اکسیژن بیشتری نیاز دارد و با تنظیم برون‌ده قلبی از طریق افزایش ضربان قلب و حجم ضربه ای این نیاز را تامین می کند.
چه زمانی بررسی برون‌ده قلبی اهمیت پیدا میکند؟
زمانیکه بیمار بیان میکند درهنگام انجام فعالیت‌های بدنی دچار ضعف و ناتوانی است و یا اینکه پزشک متخصص شک به نارسایی قلبی داشته باشد. با اندازه گیری برون‌ده قلبی میتوان اطلاعات مهمی در مورد سلامت قلب به دست آورد.
اندازه‌گیری برون‌ده قلبی همچنین برای تشخیص تاثیرگذاری نحوه درمان بیمار با داروها و یا دستگاه‌های کارگذاشته شده در قلب به کار می‌رود.
علائم کاهش برون‌ده قلبی
- کاهش توان بدنی در فعالیت‌های ورزشی
- خستگی بدون دلیل
- تورم و ادم در ناحیه مچ دستها و پاها
- تنگی نفس
- حالت تهوع و استفراغ
- دردهای شکمی
نحوه محاسبه برون‌ده قلبی
پزشک با انجام تستهای متنوعی به محاسبه‌ی برون‌ده قلبی می‌پردازد که در اینجا به برخی از آنها اشاره میکنیم:
اندازه گیری میزان اکسیژن مصرفی یک عضو و یا بافت از بدن، از طریق کسر اکسیژن سیاهرگهای آن بافت از اکسیژن سرخرگی آن بافت و حاصلضرب آن در تعداد ضربان قلب، میتوان برون‌ده قلبی را محاسبه کرد.
راه دیگر مقایسه دمای خون دهلیز راست با دمای خون در سرخرگ‌های ریوی است.
روش دیگر محاسبه‌ی فشار سرخرگی و تقسیم آن بر مقاومت عروقی محیطی ( مقدار فشار وارده از رگها بر خون جاری در آنها) است.
روش بعدی قرار دادن دستگاهی با شش الکترود روی قفسه سینه است که از طریق آن، حجم ضربه ای، ضربان قلب و برون‌ده قلبی محاسبه میشود.
اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک یکی دیگر از از راه‌های شایع محاسبه حجم ضربه ای است.
MRI قلب روش دیگری برای محاسبه برون‌ده قلبی است. در این روش، ماده رنگی به سمت راست قلب تزریق میشود. مقدار خروجی این ماده رنگی از سمت چپ قلب فرد نمایانگر برون‌ده قلبی او خواهد بود.
نتایج و تفسیر برون‌ده قلبی
برون‌ده قلبی نرمال باید بین 5 تا 6 لیتر در دقیقه در حالت استراحت باشد. در زمان ورزش در یک ورزشکار حرفه ای این مقدار میتواند به 35 لیتر در دقیقه برسد. در مجموع برون‌ده قلبی در زمان ورزش بیش از حالت استراحت است. همچنین بارداری می تواند باعث افزایش برون‌ده قلبی شود.
عوامل موثر بر برون‌ده قلبی
فشار خون بالا: در این حالت، قلب باید با نیروی بیشتری خون را در سرخرگها پمپ کند. همچنین قلب برای رساندن خون به ریه ها در فرد مبتلا به فشار خون باید پمپ قوی تری داشته باشد.
سنین بالا: با افزایش سن دیواره های قلب حالت ارتجاعی خود را از دست میدهند و براحتی قبل با خون پر نمیشوند و این باعث کاهش پمپ خون در بدن میشود.
حمله‌های قلبی: در اثر حمله های قلبی و آسیب بخش هایی از بافت قلب قدرت انقباض و پمپاژ خون کاهش پیدا میکند.
آریتمی های قلبی: مانند فیبریلاسیون دهلیزی که در آن دهلیزها بجای انقباضات منظم، حالت لرزشی داشته و نمیتوانند خون کافی به بطن ها سرازیر کنند.
تنگی دریچه آئورت: در این حالت بخاطر تنگی دریچه آئورت، خون کافی به بدن پمپ نمی‌شود.
التهاب پریکاردیوم: که در آن با سفت شدن لایه پریکاردیوم که قلب را احاطه کرده است، انقباضات قلب ضعیف‌تر خواهند شد.
راه کارها برای بهبود برون‌ده قلبی
برای داشتن برون‌ده قلبی طبیعی باید قلبی سالم با توان پمپاژ کارآمد و رگهایی سالم داشته باشیم. با انجام موارد زیر میتوان به داشتن برون‌ده قلبی نرمال کمک کرد:
- ورزش منظم
- کاهش کلسترول بد خون (LDL)
- درمان موثر دیابت
- تغذیه سالم
- تناسب اندام
- اجتناب از مصرف دخانیات
- کنترل فشار خون