قلب و بیماری‌های اعصاب و روان
کدام اختلالات روانپزشکی با بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط دارند؟
نحوه‌ی ارتباط بیماری‌های اعصاب و روان و بیماری‌های روانپزشکی
کدامیک از افراد مبتلا به اختلالات اعصاب و روان در خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق هستند؟
برای کاهش خطر بیماری‌های قلب و عروق در افراد مبتلا به بیماری‌های اعصاب و روان چه می‌توان کرد؟
سلامت روان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های سلامتی است که به احساسات فرد و زندگی فردی و اجتماعی فرد توجه‌دارد. سلامت روان تعیین می‌کند که ما چطور فکر می‌کنیم، تصمیم می‌گیریم و تصمیماتمان را اجرا می‌کنیم. اختلالات روانپزشکی می‌توانند گذرا و کوتاه‌مدت یا طولانی و مزمن باشند و خلقیات، رفتار، تفکر و توانایی یک فرد را برای تعامل با اطرافیان تحت تاثیر قراردهند. مطالعات زیادی تاثیر اختلالات روانی مختلف را مانند افسردگی و اضطراب روی میزان کلی استرس وارد شده به بدن و به دنبال آن استرس وارد شده به قلب اثبات کرده‌اند.
کدام اختلالات روانپزشکی با بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط دارند؟
بر اساس مطالعات، بیماری‌های زیر بیشترین ارتباط و تاثیر را روی سلامت قلبی عروقی دارند:
- اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اختلال دو قطبی
- اختلالات اضطرابی مانند اضطراب کلی و همیشگی، اضطراب اجتماعی، حملات پنیک (ترس ناگهانی بدون محرک خارجی) و فوبیاها (ترس‌های شدید بدون علت و منطق)
- اختلال اضطرابی بعد از حادثه که معمولا در افرادی اتفاق می‌افتد که یک تجربه‌ی بسیار بد و آسیب‌زا مانند جنگ، حوادث طبیعی یا هر حادثه‌ی ناگوار دیگری را پشت سر گذاشته‌اند.
- استرس مزمن در افرادی که به علت‌های مختلف (شغلی، خانوادگی و ….) برای مدت طولانی دچار استرس و اضطراب هستند و وضعیت روانی و رفتار آنها تحت تاثیر این استرس مزمن دچار تغییر می‌شود.
- اختلالات مربوط به سوءمصرف مواد که هم به علت تاثیرات شیمایی مواد مورد استفاده، و هم به‌علت آثار روانی آنها در معرض ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
نحوه‌ی ارتباط بیماری‌های اعصاب و روان و بیماری‌های روانپزشکی
مطالعات زیادی نشان داده‌اند که اختلالات روانپزشکی، هم به واسطه‌ی تغییرات بیولوژیک و شیمیایی ایجادشده در بدن، و هم به دلیل رفتارهای پرخطری که با این اختلالات همراهی دارند، سلامت قلب و عروق را به خطر می‌اندازند.
افراد مبتلا به افسردگی، اضطراب و حتی اختلال اضطرابی بعد از حادثه، ممکن است در طول زمان دچار مشکلاتی مانند افزایش مزمن ضربان قلب و فشارخون، کاهش خونرسانی به قلب، بالا رفتن سطح کورتیزول خون شوند. (کورتیزول، هورمون ستیز و گریز و استرس که خودش باعث افزایش قند و فشار خون و ضربان قلب می‌شود) در طول زمان، این عوامل می‌توانند باعث ایجاد پلاک و رسوب کلسیم در عروق، مشکلات سوخت وساز و در نهایت بیماری‌های قلبی عروقی شوند.
از طرف دیگر مطالعات نشان داده‌اند که برخی اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال اضطرابی بعد از حادثه، می‌توانند به‌دنبال حوادث قلبی عروقی مانند سکته‌ی قلبی یا مغزی و نارسایی قلبی هم ایجاد شوند. بعد از حوادث حاد قلبی عروقی، بیمار به علت‌های مختلفی مانند درد، ترس از مرگ یا ناتوانی و مشکلات اقتصادی ایجاد شده به دلیل درمان‌های گران‌قیمت، مستعد اختلالات متعدد روانی می‌شود.
برخی از داروهایی که برای درمان بیماری‌های قلب و عروق استفاده می‌شوند نیز می‌توانند باعث مستعد شدن فرد به اختلالات روانپزشکی شوند و در مقابل تعدادی از داروهای روانپزشکی هم خطر بروز حوادث قلبی عروقی را افزایش می‌دهند. برای مثال، برخی از داروهای دسته‌ی آنتی‌سایکوتیک (ضد جنون) باعث افزایش خطر بروز چاقی، مقاومت به انسولین، دیابت، حملات قلبی، سکته‌ی قلبی یا مغزی و فیبریلاسیون دهلیزی می‌شوند.
همچنین بیماری‌های اعصاب و روان، خطر بروز رفتارهای پرخطری مانند مصرف سیگار و مواد مخدر، کم‌تحرکی، پرخوری و استفاده‌نکردن از داروهای تجویز شده را به همراه دارند. این اتفاق به این علت رخ می‌دهد که فرد مبتلا به بیماری‌های اعصاب و روان، توان کمتری برای تطبیق با شرایط استرس‌زا دارد و تصمیم‌های اشتباه بیشتری خواهدداشت.
کدامیک از افراد مبتلا به اختلالات اعصاب و روان در خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق هستند؟
- افرادی که در جنگ شرکت داشته‌اند به دلیل خطر بالای بروز اختلالات مختلف اضطرابی، بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی هستند
- بر اساس شواهد علمی، خانم‌ها به خصوص خانم‌های مبتلا به افسردگی و اختلالات اضطرابی، بیشتر در معرض خطر حوادث قلبی عروقی مرتبط با بیماری عروق کرونری هستند.
- زوج‌هایی که یکی از آنها مبتلا به اختلال اضطرابی بعد از حادثه باشد، بیشتر از دیگران در معرض عصبانیت و پاسخ قلبی عروقی شدید در شرایط استرس‌زا هستند و شیوع بیماری‌های قلبی عروقی در آنها بیشتر است
- افراد و گروه‌هایی که به علت‌های مختلف در جامعه در معرض بی‌عدالتی و رفتار دوگانه قرار دارند. این افراد به علت استرس مزمن از دوران کودکی، مواجهه با رفتارهای نژادپرستانه و بی‌عدالتی اقتصادی و اجتماعی بیشتر در معرض بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا هستند و معمولا در صورت ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق، نتایج بالینی بدتری در انتظارشان است.
برای کاهش خطر بیماری‌های قلب و عروق در افراد مبتلا به بیماری‌های اعصاب و روان چه می‌توان کرد؟
توجه به مواردی که خطر حوادث قلبی عروقی را در این دسته از افراد افزایش می‌دهند و فراهم کردن راهنمایی و کمک و درمان برای مواردی مانند بی تحرکی، تغذیه‌ی نادرست و مصرف سیگار و مواد مخدر می‌تواند تاثیر بسیار مهمی در پیشگیری از حوادث قلبی عروقی در این بیماران داشته باشد. به این منظور توجه به نکات زیر بسیار اهیمت دارد:
- نشانه‌های بیماری‌های اعصاب و روان را بشناسیم و در صورت بروز آنها در خودمان یا اطرافیان، هرچه زودتر به روانپزشک مراجعه‌کنیم تا قبل از پیشرفت بیماری، درمان شروع شود.
- در مورد ارتباط متقابل بیماری‌های اعصاب و روان و بیماری‌های قلبی حساسیت بیشتری داشته‌باشیم و حتما با پزشکمان (چه متخصص قلب و عروق و چه روانپزشک) در مورد راه‌های پیشگیری از این بیماری‌ها صحبت کنیم.
- از آنجایی که سابقه‌ی خانوادگی و عوامل ژنتیکی در بروز هر دو دسته‌ی این بیماری‌ها تاثیر دارند، به این نکته توجه داشته‌باشیم و در صورت وجود سابقه‌ی خانوادگی، پزشکمان را از این مسئله آگاه کنیم.
- و در آخر همواره در کنار توجه به راهکارهای مربوط به زندگی سالم، به سلامت روان خودمان هم اهمیت‌دهیم و اقدامات مربوط به بهبود سلامت روان را دست‌کم نگیریم.