سنکوپ چیست؟
سنکوپ چیست؟
انواع سنکوپ
علائم سنکوپ
دلایل بروز سنکوپ
دلایل سنکوپ وازووگال
دلایل سنکوپ موقعیتی
دلایل سنکوپ ناشی از افت فشار اورتواستاتیک
دلایل سنکوپ قلبی
دلایل سنکوپ نورولوژیک
سندروم POTS و یا سندروم تاکی کاردیا ناشی از تغییر وضعیت یاPostural Orthostatic Tachycardia Syndrome
سنکوپ با دلایل ناشناخته
سنکوپ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تست‌های تشخیصی سنکوپ
درمان مناسب سنکوپ
داروهای درمان سنکوپ
عوارض داروهای سنکوپ
روش‌های جلوگیری از سنکوپ
زندگی پس از سنکوپ
آیا سنکوپ کشنده است؟
سنکوپ چیست؟
سنکوپ اصطلاح علمی غش کردن و یا از حال رفتن است. سنکوپ در پی افت ناگهانی جریان خون به مغز اتفاق می‌افتد. در اکثر مواقع سنکوپ در اثر یک عامل موقت و زودگذر و غیر خطرناک روی می‌دهد.
سنکوپ در اثر عوامل زیر اتفاق می‌افتد:
- افت شدید فشار خون
- کاهش شدید ضربان قلب
- تغییرات جریان خون در بعضی نواحی بدن
معمولا سنکوپ پس از چند ثانیه و یا دقیقه برطرف شده و هوشیاری باز میگردد. اگرچه بی‌حالی و یا گیجی ناشی از آن ممکن است تا ساعت‌ها طول بکشد.
سنکوپ می‌تواند در اثر عوامل جدی‌تر نیز ایجاد شود، از این جهت پس از تجربه سنکوپ می‌بایست به پزشک متخصص مراجعه کرد. در اکثر مواقع با تشخیص صحیح علت سنکوپ می‌توان از اپیزودهای بعدی جلوگیری کرد.
انواع سنکوپ
- سنکوپ وازووگال و یا نوروکاردیوژنیک- این نوع از سنکوپ رایج‌ترین نوع بوده و تقریبا نیمی از سنکوپ ها به این دلیل روی می‌دهند.
- سنکوپ موقعیتی- نوعی از سنکوپ وازووگال است.
- سنکوپ اورتواستاتیک و یا افت فشار ناشی از تغییر وضعیت
- سنکوپ قلبی
- سنکوپ نورولوژیک
- سندروم POTS و یا سندروم تاکی کاردیا ناشی از تغییر وضعیت- یاPostural Orthostatic Tachycardia Syndrome
- سنکوپ با علت ناشناخته
سنکوپ چقدر شایع است؟
سنکوپ نسبتا شایع است. شیوع آن به میزان ۳ درصد در افرادی که با جنسیت مذکر متولد شده‌اند و ۳.۵ درصد افرادی که با جنسیت مؤنث متولد شده‌اند است. احتمال بروز سنکوپ در سنین بالا بیشتر است و در ۶ درصد افراد مسن تر از ۷۵ سال رخ می‌دهد اما در کل سنکوپ می‌تواند در هر سنی و در افراد سالم و یا بیمار اتفاق بیفتد.
علائم سنکوپ
- سیاهی رفتن چشم
- احساس سرگیجه
- افتادن بدون علت
- احساس سنگینی در سر
- احساس خواب آلودگی
- غش کردن بخصوص بعد از ورزش و یا غذا
- احساس سستی و عدم تعادل بخصوص بعد از بلند شدن
- تغییرات در بینایی و تاربینی
- سردرد
دلایل بروز سنکوپ
سنکوپ و یا از حال رفتن، در اثر کمبود جریان کافی خون به مغز اتفاق می‌افتد، دلایل زیادی برای آن وجود دارد که می‌تواند عصبی و یا قلبی باشد. از دلایل دیگر آن می‌تواند مشکلات سیستم گردش خون باشد که روی فشار خون تاثیر گذاشته و باعث افت شدید فشار خون بخصوص با تغییر وضعیت شود.
دلایل سنکوپ وازووگال
سنکوپ وازووگال در اثر افت شدید جریان خون به مغز ناشی از افت شدید فشار خون اتفاق می‌افتد. این اتفاق معمولا در اثر برخاستن ناگهانی و یا استرس‌های روحی و روانی روی می‌دهد.
در برخاستن های ناگهانی جاذبه زمین باعث تجمع خون در بخش‌های تحتانی بدن و زیر دیافراگم می‌شود، در این صورت قلب و سیستم عصبی خودمختار تلاش می‌کنند فشار خون را پایدار نگاه دارند، در سنکوپ وازووگال ضربان قلب و فشار خون بطور نامتناسبی کاهش پیدا کرده و باعث کاهش جریان خون به مغز و نهایتا از حال رفتن می‌شود.
سنکوپ وازووگال معمولا بی خطر است.
دلایل سنکوپ موقعیتی
سنکوپ موقعیتی تنها در وضعیت‌هایی که سیستم عصبی تحت تاثیر قرار می‌گیرد رخ می‌دهد مانند:
- کم آبی بدن
- فشار روحی روانی شدید
- اضطراب
- ترس
- درد
- گرسنگی
- مصرف الکل و دخانیات
- هایپرونتیلاسیون- تنفس سریع و عمیق
- سرفه‌های شدید- تحت تنش قرار گرفتن سرخرگ کاروتید
- سنکوپ پس از ادرار
دلایل سنکوپ ناشی از افت فشار اورتواستاتیک
این نوع از سنکوپ معمولا در افرادی که فشار خون آنها در تغییر وضعیت ناگهانی از حالت خوابیده به نشسته و یا ایستاده از ۲۰ میلی‌متر جیوه بیشتر کاهش پیدا می‌کند رخ می‌دهد. کم آبی بدن نیز می‌تواند دلیل این نوع از سنکوپ باشد.
دلایل سنکوپ قلبی
این نوع از سنکوپ در اثر مشکلات عروق که روی جریان خون به مغز اثر می‌گذارند رخ می‌دهد:
- آریتمی های قلبی
- عدم وجود جریان خون نرمال در اثر مشکلات ساختاری قلب یا کاردیومایوپاتی
- گرفتگی رگ‌ها- مایوکاردیال ایسکمی
- بیماری‌های دریچه‌های قلب
- تنگی دریچه آئورت
- لخته‌های خون
- نارسایی قلبی
در صورت بروز سنکوپ با منشأ قلبی حتما باید به متخصص قلب مراجعه کرد.
دلایل سنکوپ نورولوژیک
سنکوپ نورولوژیک در اثر مشکلات مربوط به سیستم عصبی مانند تشنج، سکته‌های مغزی، حمله‌های ایسکمیک گذرا و یا دلایل جزئی‌تری مانند میگرن روی می‌دهد.
سندروم POTS و یا سندروم تاکی کاردیا ناشی از تغییر وضعیت یاPostural Orthostatic Tachycardia Syndrome
در افرادی که با تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته و یا ایستاده ضربان قلب به شدت بالا می‌رود این نوع از سنکوپ ممکن است روی دهد، افزایش ضربان قلب به میزان ۳۰ ضربان در دقیقه و تا ۱۰ دقیقه پس از تغییر وضعیت سندروم POTS نام دارد. این نوع از سنکوپ در میان افرادی که با جنسیت مؤنث متولد شده‌اند بیشتراست.
سنکوپ با دلایل ناشناخته
در ۳۳ درصد افرادی که سنکوپ را تجربه می‌کنند دلیل آن ناشناخته باقی می‌ماند، در برخی موارد سنکوپ می‌تواند ناشی از عوارض مصرف دارویی خاص باشد.
سنکوپ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پس از تجربه سنکوپ باید به متخصص سنکوپ مراجعه کرد. متخصص سنکوپ با انجام تست‌های مخصوص و بررسی سابقه پزشکی فرد و همچنین پرسیدن پرسش‌هایی در رابطه با علائم قبل از سنکوپ به تشخیص علت سنکوپ می‌پردازد.
آنها فشار خون و ضربان قلب شما را در حالت‌های مختلف مانند نشسته، خوابیده و ایستاده اندازه گرفته و ثبت می‌کنند. تست‌های بیشتری نیز ممکن است برای بررسی فاکتورهای زیر انجام شوند:
- وضعیت خونرسانی قلب
- ضربان قلب
- مقدار حجم خون در بدن
- جریان خون در وضعیت‌های مختلف
تست‌های تشخیصی سنکوپ
- آزمایش خون- برای بررسی کم خونی
- نوار قلب- برای بررسی ضربان و ریتم قلب
- تست ورزش- برای بررسی تغییرات نوار قلب در شرایط استرس
- هولتر ریتم- برای بررسی طولانی‌تر ریتم قلب
- اکوکاردیوگرافی- برای بررسی ساختار قلب
- تست تیلت- برای بررسی ضربان قلب و فشار خون در درجات مختلف شیب تخت و وضعیت‌های مختلف قرار گردن سر و بدن
- تست واکنش سیستم عصبی خودمختار- برای بررسی نحوه واکنش سیستم عصبی خودمختار به برخی محرک‌ها
ممکن است تست‌های تکمیلی دیگری هم مانند الکتروفیزیولوژی و یا سی تی اسکن برای تشخیص سنکوپ لازم باشد. تست‌های بررسی عملکرد گوش داخلی نیز به تشخیص علت سنکوپ کمک می‌کنند.
درمان مناسب سنکوپ
برای کمک به فردی که دچار سنکوپ شده است موارد زیر را انجام دهید:
- از تنفس آنها مطمئن شوید.
- اجازه دهید ده دقیقه دراز کشیده و یا در حالت نشسته با سر بین دو زانو قرار بگیرند.
- به آنها نوشیدنی خنک بدهید.
درمان سنکوپ شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان دارویی
- پوشیدن جوراب‌های بهبود دهنده جریان خون
- تغییرات رژیمی و نوشیدن مایعات بیشتر
- احتیاط بیشتر در هنگام برخاستن
- قرار دادن سر در سطحی بالاتر از سطح بدن هنگام خواب
- دوری کردن از موقعیت‌های تنش زا و پر اضطراب
- کنترل ضربان قلب تند
- استفاده از دستگاه‌های ایمپلنت قلبی- ICD
داروهای درمان سنکوپ
- میدودرین
- فلودروکورتیزون
عوارض داروهای سنکوپ
- سوزش قفسه سینه
- حالت تهوع
- سرگیجه
- اختلالات ادراری
- معده درد
- تب ولرز
روش‌های جلوگیری از سنکوپ
- نشستن و یا خوابیدن و گذاشتن پاها روی سطح بالا
- مشت کردن دستها
- منقبض کردن بازوها
- انداختن پاها روی هم و یا فشردن ران‌ها به هم
زندگی پس از سنکوپ
در صورت تجربه سنکوپ به احتمال ۳۰ درصد مجددا اپیزود دیگری را تجربه خواهید کرد ولی با مراجعه به متخصص و تشخیص مناسب دلیل سنکوپ می‌توانید به مقدار زیادی بروز آن را کنترل کنید.
در برخی موارد اجازه رانندگی به افرادی که به سنکوپ دچار می‌شوند داده نمی‌شود.
آیا سنکوپ کشنده است؟
در اکثر مواقع سنکوپ بی‌خطر است اما در شرایطی که دلیل سنکوپ مشکلات سیستم عصبی و یا آریتمی های قلبی باشد سنکوپ بایستی بطور خیلی جدی تری کنترل شود.